لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک را بیشتر بشناسید

امروزه بازار لوازام آرایشی و بهداشتی ارگانیک بسیار داغ است و خیلی از برندها هستند که ادعا می کنند از محتویات ارگانیک در ساخت محصولاتشان استفاده می نمایند. لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک به چه معنی است؟ چرا لوازم آرایشی و بهداشتی که با برچسب ارگانیک فروخته می شوند، طرفداران بیشتری دارند؟ چرا استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک اهمیت دارد؟ چرا قیمت این نوع لوازم آرایشی و بهداشتی گران تر است؟ و آیا لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک واقعا وجود دارند؟

در این مقاله سعی شده است به این سوالات و دیگر سوالات و شبهات پیرامون لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک پاسخ داده شود. اما پیش از شروع باید بدانیم منظور از لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک چیست؟ با ما همراه باشید تا جواب ابهامات خود در رابطه با محصولات آرایشی و بهداشتی ارگانیک را بگیرید.

ارگانیک به چه معنی است؟

واژه ارگانیک (organic) در لغت به معنی آلی است؛ یعنی ماده ای که دارای منشاء حیاتی باشد. به عبارت دیگر ماده ارگانیک یا آلی به ماده ای گفته می شود که از یک ارگانیسم زنده گرفته شده باشد. در مقابل واژه ارگانیک، واژه معدنی قرار دارد که به معنی هر ماده ای است که منشاء غیر زیستی هم داشته باشد. با این حال، مواد معدنی را می توان در ارگانیسم های زنده یافت ولی مواد آلی یا ارگانیک صرفا توسط ارگانیسم های زنده تولید می شوتد.

از دست ندهید: مهم ترین لوازم آرایشی درون کیف لوازم آرایش را بشناسید

ارگانیسم های زنده با دریافت انرژی خورشید به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به حیاتشان ادامه می دهند. از این نظر ارگانیسم های زنده را به دو دسته اتوتروف ها و هتروتروف ها تقسیم بندی می کنند. اتوتروف ها شامل گیاهان و جلبک های سبز هستند که به صورت مستقیم با استفاده از انرژی نور خورشید و با کمک درشت مولکول های کاتالیزوری خاصی به نام آنزیم ها، می توانند از مواد معدنی ساده مثل آب، دی اکسید کربن و نیترات ها، مواد آلی بسیار پیچیده بسازند که در خارج از سیستم های زنده نمی توانند ایجاد شود (مگر تحت شرایطی بسیار خاص و نادر). هتروتروف ها از اتوتروف ها یا از هتروتروف های دیگر، یا حتی از اجساد اتوتروف ها یا دیگر هتروتروف ها تغذیه می کنند. هتروتروف هایی که مستقیما از اتوتروف ها تغذیه می کنند، گیاه خوار نام دارند و اتوتروف هایی که از دیگر هتروتروف ها تغذیه می کنند، گوشتخوار نامیده می شود. جاندارانی نیز هستند که هم از گیاهان و هم از جانوران تغذیه می کنند که اوتوهتروتروف نامیده می شود. مواد آلی پس از ورود از بدن اتوتروف ها به بدن هتروتروف ها و اوتوهتروتروف ها دچار تغییرات مختلفی می شوند. اگر این مواد توسط خود اتوتروف ها و هتروتروف ها تا حد ترکیبات معدنی اولیه مورد استفاده اوتوتروف ها بشکنند دیگر نیم توان به آن ها آلی یا ارگانیک گفت. برای مثال، اگر گیاهی دی اکسید کربن معدنی را تبدیل به گلوکز می کند و ما آن گیاه را می خوریم و گلوکز را سوزانده و دی اکسید کربن آزاد می کنیم، آن دی اکسید کربن تنها به این دلیل که از بدن یک ارگانیسم زنده خارج شده، آلی نیست و باید آن را یک ترکیب معدنی در نظر بگیریم.

اما آیا این امکان وجود دارد که با شبیه سازی واکنش هایی که در ارگانیسم های زنده رخ می دهند، ترکیبات ارگانیک تولید کرد؟ جواب مثبت است و این مسئله جنبه دیگری به واژه ارگانیک داده است.

وقتی که در مورد لوازم آرایشی و بهداشتی یا حتی مواد خوراکی از واژه ارگانیک استفاده می کنیم، به این معنی است که آن ماده مستقیما از یک ارگانیسم زنده گرفته شده باشد. ترکیبات آلی که در آزمایشگاه های شیمی یا در پتروشیمی ها از مشتقات نفت (که خود ماده ای آلی است و با تعریف اخیر نمی توان آن را ارگانیک نامید) ساخته می شود ارگانیک نیستند و به مواد آرایشی و بهداشتی ساخته شده به این مواد نمی توان ارگانیک گفت.

تعریف جدیدی که از واژه ارگانیک ارائه دادیم (یعنی اینکه ماده ارگانیک به ماده ای گفته می شود که مستقیما از ارگانیسم زنده تهیه شده باشد) متضاد متفاوتی با تعریف ارگانیک، که واژه معدنی بود، دارد. به موادی که توسط پتروشیمی ها یا آزمایشگاه های شیمی کوچکتر تولید می شوند، شیمیایی گفته می شود. این مواد شیمیای می توانند ساختار آلی داشته باشند ولی اگر در یک محصول آرایشی و بهداشتی استفاده شوند نمی توان آن محصول را یک محصول آرایشی و بهداشتی ارگانیک دانست.

 استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک چه اهمیتی دارد؟

ارگانیسم های زنده در طی چهار و نیم میلیارد سال فرآیندهای تکاملی در روی سیاره زمین به وضعیتی که الان دارند رسیده اند و با شرایط محیط زیست زمین سازگار هستند ولی نمی توانند تغییرات ناگهانی محیطی را تحمل کنند، زیرا فرصت سازگار شدن با چنین تغییراتی وجود ندارد.

امروزه سرعت بالای علم و فناوری سبب شده است تا به طور ناگهانی در مجاورت ترکیباتی قرار بگیریم که در تاریخچه تکاملی چهار و نیم میلیارد ساله خود هرگز با آن ها مواجه نشده ایم. بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که به چنین ترکیباتی سازگار نباشیم.

لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک فاقد چنین ترکیباتی هستند و تنها دارای ترکیباتی می باشند که روند تکاملی را طی کرده و ما در تاریخچه تکاملی خود با آن ها مواجه شده و به آن ها سازگار شده ایم؛ البته نه همه آن ها!

از دست ندهید: ممنوعیت استفاده از لوازم آرایشی در دوران بارداری

اگر در آزمایشگاه های تحقیق و توسعه شرکت های تولید کننده لوازم آرایشی و بهداشتی یک ماده شیمیایی جدید تولید شود که مثلا اثر بسیار خوبی روی پوست دارد، استفاده از آن می تواند با خطر همراه باشید، زیرا هرگز در تاریخچه تکاملی خود با مواجه نشده ایم و از اثرات بلند مدت آن روی بدنمان با خبر نیستیم.

به دلایل گفته شده در فوق، استفاده لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک از اهمیت بسیار زیادی برای سلامتی ما برخوردار است. شناخته شده بودن اثرات مواد ارگانیک روی بدن ما و اطمینان به سالم بودن آن ها سبب شده است که طرفداران این نوع لوازم آرایشی و بهداشتی، بیشتر باشند.

حال اگر ماده ای که در ارگانیسم های زنده وجود دارد، به دلایل اقتصادی در آزمایشگاه تولید شود، چه مشکلی دارد؟ مسئله این است که واکنش های شیمی آلی معمولا با فرآورده های جانبی خطرناکی همراه هستند و نمی توان از خلوص ماده ای که به این شکل تولید می شود، اطمینان داشت. برای مثال اگر یکی از ترکیبات مؤثر آلوئه ورا به صورت شیمیایی تولید و در یک محصول استفاده شود، نمی توان آن محصول را ارگانیک دانست، زیرا ممکن است ناخالصی های خطرناکی همراه خودش داشته باشد.

دلیل گران تر بودن لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک چیست؟

معمولا قیمت لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک نسبت به محصولات شیمیایی بیشتر است. چندین دلیل برای این مسئله وجود داد. اولین دلیل که خیلی واضح است، این است که تقاضا برای لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک بیشتر است. از سوی دیگر ترکیبات ارگانیک فعال مورد استفاده در لوازم آرایشی و بهداشتی، گاها در مقادیر بسیار کم در ارگانیسم های زنده تولید می شوند و استخراج آن ها در مقیاس صنعتی هزینه بر است. سوم اینکه بعضی از این مواد صرفا در ارگانیسم هایی یافت می شوند که بسیار کمیاب هستند. چهارم اینکه به دلایل زیست محیطی، امکان برداشت بی رویه از محیط های طبیعی وجود ندارد. پنج اینکه پرورش ارگانیسم های زنده هزینه بر است ولی هزینه آن کمتر از استفاده از منابع طبیعی است.

آیا لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک واقعا وجود دارند؟

محصولات آرایشی و بهداشتی فراوانی را می توانید در بازار بیابید که دارای برچسب ۱۰۰ درصد ارگانیک هستند. با این حال، هر محصول آرایشی و بهداشتی که دارای یک عنصر آبی باشد (مثل خوب آب، عصاره آلوئه ورا یا هیدروسول ها) که در بسیاری از لوازم آرایشی و بهداشتی مورد استفاده شما وجود دارند، هرگز نمی تواند ۱۰۰ درصد ارگانیک باشد زیرا باید حاوی نگه دارنده باشد تا فاسد نشود! این ترکیبات نگه دارنده تقریبا همگی به صورت شیمیایی تولید می شوند.

با این حال، محصولاتی که دارای پایه روغنی هستند، مثل کرم ها و روغن های بدن، نیازمند نگهدارنده ها نیستند و از آنتی اکسیدان هایی مثل ویتامین E، عصاره دانه گریپ فروت و عصاره رزماری در اینگونه لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک است می شود تا فاسد نشوند. بنابراین احتمال ارگانیک بودن ۱۰۰ درصدی این محصولات بیشتر است. با این حال احتمال اینکه از هیچ ماده شیمیایی در این محصولات نیز استفاده نشده باشد، بسیار پایین است.

بنابراین به جای اینکه به دنبال محصولاتی تمام ارگانیک باشید و هزینه های سنگینی برای خرید این محصولات انجام دهید، بهترین کار این است که از موادی خرید کنید که فاقد ترکیبات دارای ضرر قطعی برای شما مثل پارابن ها، سولفات ها و فتالات ها، رایحه های شیمیایی و … هستند.

به علاوه در نظر داشته باشید ارگانیک بودن به معنی مؤثر بودن نیست. بهتر است اگر می خواهید لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک بخرید، حتما ترکیبات آن ها را مطالعه کرده و محصولاتی را انتخاب نمایید که دارای محتویات مؤثر هستند؛ محتویاتی که اثرگذاری آن ها در مطالعات علمی ثابت شده باشد. همچنین به منبع ترکیبات ارگانیک نیز دقت داشته باشید.

نکته آخر اینکه معمولا از واژه طبیعی (natural) به جای ارگانیک و از واژه سنتزی (synthetic) به عنوان شیمیایی استفاده می شود.

این مطلب در بخش تحریریه سایت ایرانوس گردآوری شده و استفاده از آن برای اهداف غیر تجاری و با قید نام منبع بلامانع است.